ELECTORAL REFORM, tagilid sa 2010

Doy Cinco

Habang abala ang iba sa kaliwa't kanan na isyung bumabalot sa administrasyong Arroyo, patuloy ang arangkadahan sa presidentiable race para sa 2010 election. Patuloy ang lundagan at re-allignment ng magkabilang paksyong pulitikal. Habang lumiliit ang tsansang makapagtukoy ng winnable presidentiable bet ang Malakanyang, mas nakumplika ang sitwasyon ng i-anunsyong muling tatakbo si Pres Estrada bunsod sa patuloy na pag-angat ng huli sa mga survey. (larawan; Sen Noynoy Aquino at Kris sa burol ng kanilang NANAY)

Kaya lang, mukhang nagbago ang sitwasyon at konpigurasyong pulitikal sa bansa ng pumanaw si Tita Cory at umeksena si Senator Noynoy Aquino, ang tagapagmana ng people power at kilusan para sa pagbabago. Ang pakikidalamhati ng milyong tao sa pagpanaw, burol at libing ni Tita Cory kahalintulad ng libing ni Ninoy at pagsiklab ng anti-diktadurang pakikibaka may dalawang dekada na ang lumipas ay nagpakitang buhay pa ang diwa at pakikibaka para sa demokrasya, katarungan at paghahanap ng alternatiba ng mga Pilipino.

Nahintakutan ang Malakanyang, inuurong ang balaking Con-As at naudlot ang planong emergency rule at transition government. Umusbong at lumakas ang panawagang Sen. Noynoy Aquino for president movement. Kaya lang, ang inaasam-asam na pagbabago, demokratisasyon at reporma sa 2010 election na pinangarap sa Edsa 1 at Edsa 2 ay tila mauuwi sa bangungot; (Larawan sa baba; Pol Ad ni Sen Villar w/ Boy Abunda)

Una; Bunsod ng kawalang batas patungkol sa "premature campaigning at campaign finance,” may hindi bababa sa tatlong bilyong piso (P3.0 bilyon) ang nagagastos ng mga nagpaparandam at nagpapakilala. Sa katwirang nag-aadvocate, nag-intensify ang “air war,” political ad (broadcast at print media) ng dalawang malalakas na presidential bet. Hindi nagpaiwan sa pagwaldas ng resources ng gubyerno ang Bise Presidenteng si Noli de Castro, DILG Sec Ronnie Puno, Mayor Jojo Binay at lima pang mga aspiranteng nasa gabinete ni Gng Arroyo.

Bumabaha ng mga proyekto (micro finance/lending), mga pautang, mga makabagong (innovation) pamamaraan at malikhaing teknolohiya sa vote buying. Maaring blessing sa ekonomiya o may trickle down effect ang bilyung piso, kapalit naman nito ang katiwalian, kompromiso at weak governance. (Larawan: Info Ad ni Sen Noli de Castro)

Pangalawa; Maaring tanggapin ng mamamayan ang sobrang gastos sa pangangampanya pero ang pangungunsinti't pagpapabaya na muling umiral ang kabulukan, pera-perahan sa halalan ay mukhang hindi mapapatawad ng mamamayan. Imbis na makatulong na maitaas ang antas ng kamulatan ng botanteng Pinoy, "tumulong sa isinasagawang Voter's Education, lumahok sa mga political debates at electoral forum, hindi ito binibigyang prioridad at binoboykot."

Parang kontento at umaasa na lamang sa machine politics at electoral survey bilang punu't dulo ng lahat at wala ng pagsisikap na maipaliwanag ang prinsipyo't plataporma de gubyerno. Ang paglulunsad ng mandatory “presidential debates at forum” ay isa lamang hakbang upang patingkarin ang “issue based” oriented na electoral campaign, maipaliwanag ang "kahalagahan ng 2010 election at active CITIZENSHIP, maging mapagbantay, mapanuri, kritikal at intelihente sa pagboto ang mamamayan."

Pangatlo; Habang papalapit ang kampanyahan, naglalagablab ang situwasyon sa lokal na pulitika. Kabalintunaang sa konserbatibong diklarasyon ng Phil National Police (PNP) at Comelec, mukhang ang kalakhang probinsya, mula Appari hanggang Jolo, kasama ang Kalakhang Manila ay maaring maging ELECTION HOTSPOT.

May hindi mabilang na election related violence, mga namamatay, asasinasyon at ambush ang nagsisimula ng maghasik ng lagim sa lokal. Tumaas ang presyo ng mga armas, maging ang mga gun runner at hired killer bunsod ng pamimili ng matataas na kalibreng baril ng mga warlords at pulitiko. Inaasahang madodoble kundi man record breaking sa kaguluhan at patayan ang 2010 election.

Pang-apat; Hindi naaalis ang pagdududa ng dayaan sa inaasahang malawakang “dis-enfranchisement o vote denial" strategy ng mga operators ng pulitiko. Kahit ipagwagwagan ng Comelec ang pagpupurga ng ilang milyong botante (voter's list), ino-operate ito kasabwat ng ilang mga Election Officers (EO) na makapagpasok at mairehistro ang ilang milyong inpormal na sektor (iligal at ligal) sa mga komunidad. (Larawan: Voter's List)

Panglima; Sa pagluluwag at pagtalima ng Korte Suprema sa 20% bahagi ng Party-list sa Kongreso na isinasaad sa batas, nasalaula at napasok ito ng mga buguk at pekeng mga organisasyon at na-infiltrate ito ng mga pulitikong gustong makatipid sa eleksyon. Liban pa, marami sa kanila ay kuwestyunableng mga marginalized at pinanggalingan.

Panghuli; Sa kabila ng election automation, wala pa ring linaw na magagarantiyahan ang isang malinis, tahimik at credible na election. Ang dayaan sa voter's list (clustering) / registry o record keeping, ang papel ng inside job (Election Officers / Smartmatic- TIM), ang posibilidad na mahijack ang pag-iimprenta ng balota, ghost precints, pananabotahe sa makinang OMR (Oftical Mark Reader) at transmission sa resulta ng election ang nagbabadyang maging kalakaran sa 2010 election. (larawan: automated election / OMR)

Maaring kapana-panabik ang darating na 2010 automated election, kaya lang, ang mga ingredient ng muling pagsasabuhay ng diktadurya at katiwalian ay lumalakas. Ang pwersa ng kadiliman, luma at kabulukan ang malamang na mananaig pagsapit at matapos ang 2010 presidential election. Pinangangambahan muling sisiklab ang kaguluhan bunsod ng failure of election, walang tukoy at maididiklarang presidente at uusbong ang kinakatakutang transition government.

GMA, palubog na

Doy Cinco / 18 ng Agosto 2009

Magkakasunud na kontrobersya ang sumambulat sa administrasyong Arroyo. Hanggang sa kasalukuyan, banner headline at patuloy na umiinit ang dalawang bilyong pisong junket – foreign trip ni GMA, partikular ang maluhong hapunan sa Washington DC at New York. Bumulaga ang maanomalyang National Artist Award at pambabraso sa 2 bakanteng itatalagang huwes sa Korte Suprema.

Nakoryente rin ang palasyo sa plano nitong bumili ng mamahaling presidential jet sa kabila ng karalitaan at kakulangan ng cargo plane ng Philippine Airforce. Tumingkad din ang kawalan linaw at categorically statement sa huling SONA ni GMA na wala itong planong magretiro at mag-extend ng kapangyarihan lagpas sa itinatadhana ng Konstitusyon.

Nailagay sa kahiya-hiya at depensibang posisyon ang administrasyong Arroyo sa mata ng mga Pilipino sa gitna ng kagarapalan, immoralidad, kawalang konsyensya't sensitivity at kapit tuko sa kapangyarihan, kahalintulad sa gawi't asal at larawan ng Unang Ginang Imelda Marcos may tatlong dekada na ang nakalipas. (Larawan: Arroyo - 'She will hang on," pinoyexchange.com)

Ano man ang lagay, maaring may impluwensyang taglay pa ang administrasyong Arroyo. Sa nalalabing ilang buwan sa poder, question ng continuity at kawalan presidentiable bet sa 2010, maaring may kakayahan itong makapanggulo, makapangdaya sa eleksyon at makapagpanalo sa lokal, sa ilang bilang ng kongresman at senador na handang arukin ang “kiss of death” kapalit ang pondong pangkampanya at proyektong inprastruktura. Sa totoo lang, nananatiling pang-engganyo ng Malakanyang ang mahigit sampung bilyong pisong (P5 billion plus P10 billion) “Pantawid Pamilyang Pilipino Program, ang daang milyong pisong pamumudmud ng salapi at PDAP – pork barrel sa mga trapong kaalyado.“

Kamakailan lang, mariing itinanggi ng dating pangulong si FVR ang inbitasyong muling manatili bilang chairman emeritus sa pinagsanib na PALAKA (Lakas-Kampi at CMD). Bago nito, may hindi mabilang na kinatawan sa kongreso, mga dating alipores sa lokal na gubyerno (LGUs) ang nagsisimula ng maglundagan sa kabilang bakod (exudus), kundi man sa partidong Liberal (LP), sa partidong Nacionalista (NP) at NPC.

Kumalas na rin sa koalisyong maka-administrasyon ang Partido Demokratikong Sosyalista ng Pilipinas (PDSP) ni Sec Norberto"saging" Gonzales at inanunsyong mayroon silang ibang manok na susuportahan at wala silang pakai-alam sa presidentiable bet na maaring manukin ng administrasyong Arroyo.

Maganda rin ang tiempo ng paglundag sa kabilang bakod ng NEDA chief Sec Ralph Recto at Optical Media Board chair na si Edu Manzano. Napabalitang tatakbo sa 2010 senatoriable election ang dalawa sa ilalim ng partidong maka-oposisyon. Inaasahang may ilang pang gabinete ni GMA na nagbabalak sa 2010 election ang magge-graceful exit sa administrasyong itinuturing lameduck na at papalubog.

Si Danding Cojuangco, ang kingmaker at isa sa pinakamakapangyarihang tao sa bansa, ang uncle ni Sec Gibo Teodoro ng DND at may kontrol sa partidong Nationalist People's Coalition (NPC) ay nauna ng nag-anunsyong hindi susuporta sa posibleng mamanukin ng Lakas-Kampi bagkus dadalhin ang Chiz / Loren tandem. Kaya lang, sa akalang siya na (Gibo) ang ipoproklamang panabong sa 2010, bumitiw si Gibo sa NPC at sumanib sa PALAKA. Ayon sa kanya, kahit anong mangyari, maging kulelat at dehado sa maraming survey, mananatiling tapat daw siya sa pangulong Arroyo. (Larawan; Sec Gibo Teodoro, 2010presidentiables.wor...)

Ang tantya ng marami, para makahabol sa popularidad, tanging ang sustinidong gera sa Mindanao, ang “all out war” laban sa Abu Sayyaf at MILF ang nakitang sikretong paraan upang maitaas ang rating sa survey, ma-NAME RECALL, media mileage at makilala si Gibo. Nakakalungkot isipin na sa kabila ng lumalakas na "anti-war sentiment sa Mindanao," ang dirty war o Pilipino laban sa Pilipino at bilyung pisong pinsala't gastusin sa digmaan, ang siya pa ngayong gagamiting tungtungan at puhunan para maka-angat sa presidentiable derby ang paboritong pamangkin ni Danding .

Dahil sa maagang pagdiklara at may isang taon ng naka-electoral mode, nanggagapang, nag-iipon ng resources, nagtatayo ng makinarya, nangangahoy ng kandidato sa baba para sa 2010, walang dudang nakalalamang ang mga oposisyon. Sa kabilang banda, dahil patuloy na iringan at kawalang kandidato, hilong talilong, tuliro, nakatengga at paralisado ang 2010 presidentiable bet ng administrasyong Arroyo.

Si Noli de Castro na naturingang may tsansang manalo at may magandang rating sa survey ay nagdududa't naniniguro sa mga tiwali at dorobong kinatawan ng Lakas at Kampi ay tipong nag-aalangan. Kung legacy ang habol, estratehiya, popularidad at advocacy, wala ng maglalakas loob na tumaya sa palaos, sa palubog na bangkang papel at unpopular na presidente sa kasaysayan ng bansa. Kung tagilid na ang laban at may bagong sumusulpot at umuusbong na lider sa 2010 na handang magsagawa ng reporma at pagbabago, walang dudang kakatigan ito ng mamamayan. (Larawan; Vice President Noli de Castro at GMA, alaykayresilmojares.blog...)

Sa naka-ambang patong-patong na kasong pandarambong na kakaharapin matapos ang termino sa Hunyo, 2010 hindi maiiwasang maging praning si GMA. Sa pagtatangkang ma-extend ng termino at political survival mode, niratsada ng mga alipores ng Malakanyang ang Con-As, Cha Cha o ang pagbabago sa sistema ng paggugubyerno tungong parliamentarismo. Kasunod na kinamada ang paghahanda at pagtakbo sa ikalawang distrito ng Pampanga, senaryong NO-EL, planong pagdidiklara ng Martial Law o emergency power at pagtatag ng gubyernong transisyon.

Tuloy na ang 2010 election at mukhang mauubligang makipagnegosasyon si GMA, tumaya at patagong sumuporta sa ilang winnable na presidentiable bet na hindi gaanong kritikal, hindi gaanong aktibista at hindi gaanong palaban ang pustura sa pamilyang Arroyo.

Kaya lang, ayon sa mga usap-usapan sa gilid-gilid, mukhang naudlot, nabulilyaso at inatras ng mga alipores ni GMA ang extra-constitutional na labanan, matapos magbabala ang US State Department, si President Barack Obama na 'wag ng ituloy ang kalokohan, 'wag maging pasaway at ituloy ang 2010 democratic election sa bansa. Nakatulong din ng malaki ang pagpanaw ni Presidente Cory Aquino, ang show of force ng mamamayan sa burol at libing, ang pagpapakita ng kahandaang lumahok sa pakikibaka at people power laban sa panunumbalik ng diktadurya at pang-aabuso ng kapangyarihan.

CORY at GMA, Kinukumpara

- Doy Cinco

Kaliwa’t Kanan, mayaman at mahirap, mga dating kaaway at mataas na opisyal ng administrasyong Arroyo ang nakidalamhati sa pagpanaw ng dating Pangulong si Cory Aquino. Habang nagluluksa ang buong bayan, hindi maiiwasang naikukumpara ng maraming kritiko ang administrasyong Arroyo at ni Tita Cory. Ayon sa paghuhusga't pagkukumpara, kabaligtaran at hindi hamak na milya-milya ang layo sa larangan ng gawaing paggugubyerno, pamumuno, katangian at atitud si Gng Arroyo at ni Tita Cory;

Kung sinasabing mapagkumbaba, mataas ang pasensya, hindi marunong manigaw, magmura at mapagpatawad si Tita Cory, mapagmayabang, barumbado, mapagmataas, namemersonal, mataray at mapaghiganti ang Gng Arroyo.

Kung maayos na naisalin at naipasa ni Tita Cory ang kapangyarihan (1992), kapit tuko at kasakiman ang nararanasan natin sa kasalukuyang dispensasyon, sa ilalim ng administrasyong Arroyo. Kung may tiwala at nakikinig si Tita Cory sa kanyang mga gabinete at mamamayan, praning, tuso’t dominante ang administrasyong Arroyo. Kung mataas ang respeto, popularidad at kredibilidad si Tita Cory, ganun naman kabulusuk at said sa negatibo, kinasusuklaman ng mamamayang Pilipino at ng buong mundo ang administrasyong Arroyo.

Kung may strong leadership ang Tita Cory, walang buto sa gulugud, weak at lalamya-lamya ang naging sistema ng pamumunong pulitikal ng adminsitrasyong Arroyo. Kung naging simpleng housewife ang pamumuhay ni Tita Cory, naging magarbo, exklusibo, marangya at solidong pulitiko ang tinakbo ng buhay ng pamilyang Macapagal Arroyo. Kung walang nakulimbat ni isang kusing ang pamilyang Aquino, sinasabing yumaman at daang libong dolyar ang nailagak ng pamilyang Arroyo sa mga dayuhang institusyon ng pananalapi sa mauunlad na bansa.

Kung tinahak ng gubyernong Aquino ang reform agenda, demokratisasyon at good governance, status quo, padri-padrino, authoritarian, pananatili ng oligarkiya’t teknokrata ang bumulaga sa walong taong paggubyerno ng administrasyong Arroyo. Kung iniwasan ni Tita Cory ang nepotismo, pagtatalaga ng mga kamag-anak sa matataas na pwesto sa gubyerno, apat (4) na Arroyo ang nasa kapangyarihan, malalapit at may utang na loob sa pamilya ang ipinasok sa burukrasya at mahigpit na kinontrol ng Unang Ginoo at tanging esposo ang mga ahensya ng gubyerno.

Kung naging malinis, matapat at transparency ang paggugubyerno ni Tita Cory, factionalism, kasinungalingan, total denial, transactional, talamak na katiwalian at pangungulimbat sa kabang yaman ang kinahinatnan ng admnistrasyong Arroyo. Malalaking mga kontrata tulad ng mga malalaking pagawaing bayan, mega infrastructure projects at pakikitungo’t pangongotong sa mga dayuhang mamumuhunan (foreign investment) ang kinopong ng pamilyang Arroyo. Daang milyung piso ang iminudmud sa mga alipores at kaalyado, matiyak lang na mahawakan sa leeg, loyalty at masigurong kakatig sa political survival ng pamilyang Arroyo. Kung mataas ang pagrespeto ng buong mundo sa gubyernong Aquino, kabaligtaran ang nangyari sa administrasyong Arroyo; validictorian sa pagiging katulong, busabos at utusan ng mundo, sa katiwalian, pangngurakot at pinagtawanan ng mundo.

Maaaring may mga kahinaan at naging pagkukulang ang administrasyong Aquino, ang mahalaga sa marami, nanindigan ito sa demokrasya, pinalakas ang mga demokratikong institusyon, reconciliation, pagpapalaya ng mga kilalang bilanggong pulitikal-peace talk, institutionalization ng people power, empowerment at pagpapatuloy ng laban sa nalalabing multo ng diktadurya.

Naging unpopular ng kilalanin ang gadambuhalang utang panlabas na di napakinabangan ng mamamayang Pilipino, ang pagtatanggol sa mga Base Militar ng Amerika, prosecution sa utak at may kagagawan ng pagpaslang kay Sen Ninoy Aquino at sa mga nangulimbat. Nagpatuloy ang paglabag sa karapatang pantao, ang pagmamaximized ng revolutionary government sa pagpapatupad ng repormang agraryo sa konteksto ng "liberal at demokratikong paggugubyerno."

Imbis na "makipag-engage sa loob at magpartisipa sa gubyernong nagta-transisyon, nagpatuloy ang konprontasyon, opposed and exposed hardline character ng grupong maka-Kaliwa sa administrasyong Cory Aquino." Inakusahang maka-Kanan, “berdugo, burgis na demokrasya, elite, casique, anti-komunista at tuta ng imperyalistang Estados Unidos" ng maka-KALIWANG grupo ang administrasyon ni Tita Cory. Sa kabilang panig ng ispektrum pulitikal, inakusahan naman na "maka-Kaliwa, kumakalinga sa mga Komunista" ng extremistang maka-Kanang grupo ang administrasyon ni Tita Cory.

(Larawan: Rebel Marine troops take their position along Quezon Avenue during the December 1989 coup attempt. [photo by Roger Carpio], www.pcij.org/HotSeat/kudeta1.jpg)

Bagamat pinagdudahan, hindi matatawaran ang pagtatanggol, pagbubukas at pagpapalakas ng mga institusyon, pagpapanumbalik ng demokrasya (democratic space) na naipundar ng administrasyong Aquino, mararahas na atakeng militar (7 x) at kudeta ng maka-Kanan pwersa ang pinalasap sa administrasyong Cory Aquino. Gayundin ang maka-Kaliwa’t militante (Leftist group) na naglunsad ng mararahas na welgang bayan, madudugo at malakihang atakeng militar sa kanayunan at (urban partisan) kalunsuran.

Ang mababangis na destabilization campaign ng dalawang extremistang grupo nuong huling bahagi ng dekada '80 ay lubhang naka-apekto ng malaki, nakapanglupaypay at nagpahina sa ekonomiyang nagsisimula na sanang umakyat at umasenso.