Real Estate business: matumal, palubog na rin

Mag-ingat sa mga ahente, sa mga brokers, sa mga 2^nd hand agents-speculators (end users?) na nagbebenta ng mga condo units, townhouses, nagbebenta ng house and lot (property) units sa mga subdivisions. Karaniwang matatagpuan sila sa mga lobby ng mga Mall, sa mga pasilyo ng commercial center kung saan may concentration ng middle class (matataong lugar).

Ang daming lumilitaw na masasalimuot na tagong balita na TALAMAK ang raket, kaliwa't kanang mga KASONG goyoan at lokohan, ang daming mga mapagsamantalang mga developers na nangbibiktima ng mga kababayan natin.

Upang hindi magoyo ng mga sindikato, mahalagang maitanong muna sa mga ahente ng (sales manager) ng mga DEVELOPER na ito kung may (business) permit, kung may lisensya ang mga developers/proyektong ito sa Housing and Land Use Regultory Units (HLURB). Kadalsan kasi, kung walang lisensya, bukud sa pagiging illegal ito, namamaniubrahan nila ito sa pagsasabing “promotional package o sale” ang naturang unit. Ang nakakalungkot, sa laki ng concerns ng ahensya, sa dami ng patongpatong na mga kasong kinasasankutan ng mga developers, iialang personnel lamang ang nakakatugon, ang umaatende.

Bago sumang-ayon sa mga matatamis na buladas ng mga ahente, tiyaking din kung kailan matatapos ng developer ang nasabing proyekto, kung ito'y over-delay na sa completion date, ang status ng proyekto (construction), kung ito'y may TITULO, kung may clearance sa mortgage at may pending na kaso, kung ito'y pasado sa mga reuirement ng HLURB, kung ano ang mga facilities na kanyang ino-offer at higit sa lahat, tignang mabuti ang kanyang brochure. Kadalasa'y "madadaya ang mga larawan sa brochure, ang kanyang architectural perspective kung saan parang pinalalaki ang disenyo ng "floor plan" at ang totoo pala'y kasing laki lang pala ng isang selda o bartolina ang naturang mga units."

Ano ang dapat isecure bago ka mauto ng ahente?
Una, cheking mabuti ang kanyang pricing scheme. Alamin ng mabuti kung magkano talaga ang babayaran buwan-buwan amortization, kung magkano talaga ang interest rate? Minsan sa simula pa lamang ng bayaran, kadalasa'y mabubulaga ka lang na lumalaki ang iyong binabayaran.

Pangalawa, bago pumirma sa kontrata, pag-aralan ng mabuti ang pipirmahang kontrata at KUNG PWEDENG I-REFUND kung saka-sakaling magbago ang isip mo o may problema sa sustainability ng pagbabayad. May mga iba diyan kaso na 'di raw pwedeng irefund ang ilang taon munang inihulog sa kanila. Legal na HOLDAP ang nangyari tuloy.

Panghuli, bilang katibayan na ikaw nga ay bayad, sa tuwing magbabatayad, dapat itago ang mga resibo . Mahalaga ang mga resibo sa panahon ng kagipitan, sa panahong kakailanganin ito ng inyong abugado kung may demandahang panggogoyong mangyayari sa hinaharap.

Kung papansinin ang kapaligiran, ang landscape ng Metro Manila at kanilang mga Ads sa print media, parang boom, parang may pansamantalang “may pag-unlad ng real estate business” sa Pilipinas. Ang daming itinatayong building, parang cake ang bentahan (pre-selling) ng condo at house and lot. Sa totoo lang, tulad sa karansan ng Real Estate business / mortgage sa Amerika, ang resesyon-slowdown ng kanilang ekonomya, unti-unting nararandaman na rin ang krisis na tinatamasa ng real estate business sa Pilipinas.

Doy / IPD
February 6, 2008